KLASYKA ZE WSCHODU

Klasyka rosyjskiej SF - tom 4

Tytuł: Klasyka rosyjskiej SF - tom 4

Autor: Antologia (wybór Paweł Laudański)

Wydawca: Solaris

Data wydania: 2013 

Liczba stron: 392

ISBN:  978-83-7590-146-7

Bardzo cenię sobie zarówno zaangażowanie pana Pawła Laudańskiego w propagowanie literatury rosyjskojęzycznej, jak i jego znajomość tematu. Tym bardziej martwi mnie fakt, że choć łączy nas wspólna pasja, to jednak gusta mamy całkiem różne. Czwarty, ostatni z cyklu „Klasyka rosyjskiej SF”, tom  jest na to kolejnym dowodem. Niewątpliwie, opowiadania wybrane do antologii są tekstami znaczącymi i ciekawymi, ale nie do końca do mnie przemawiają.

Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu, że prawdziwy pisarz to taki, który ma koncie co najmniej jedną powieść (najlepiej bardzo grubą), uważam, że największym wyzwaniem dla literata jest forma krótka – opowiadanie lub nowela. (Czy ktoś poza polonistami rozróżnia jeszcze te dwa gatunki?). Autorowi powieści wiele można wybaczyć: mniej udany fragment, nudną sceną, czy nieciekawy wątek poboczny. Błąd rozmywa się i gubi. Opowiadanie wręcz przeciwnie – wymaga, by każdy akapit, wręcz każde zdanie było dopracowane i potrzebne.  I na tym właśnie polega główny problem tekstów wybranych przez Laudańskiego – są przegadane do bólu. Gdzie zwięzłość formy, gdzie koncentracja na głównym wątku, gdzie szlifowanie poszczególnych zdań? Trudno mi powiedzieć dlaczego autorzy popełnili błąd: czy za bardzo rozdmuchali proste historie, czy wręcz przeciwnie – przycięli do wielkości opowiadania niedonoszone powieści. A może opowiadania są w porządku, tylko ze mną coś jest nie tak? Może skażona zostałam rytmem naszych czasów, wyznaczanym przez migające reklamy, teledyski i szybki montaż? Cóż, takiej ewentualności też nie mogę odrzucić.

Zanim przejdę do poszczególnych opowiadań, pozwolę sobie odnieść się do języka antologii –tłumaczenia i redakcji, a właściwie jej braku. Mimo że najmłodszy tekst liczy sobie ponad trzydzieści lat, to część tłumaczeń przygotowano specjalnie na potrzeby wydania Solarisu. Rozumiem, naprawdę rozumiem, że tłumaczowi może przytrafić się rusycyzm czy inny babol. Nikt nie jest doskonały. Ale gdzie, na Boga!, gdzie był redaktor? Nie chodzi mi nawet o drobne potknięcia – nie sposób ich uniknąć przy takiej objętości tekstu, ale o ewidentne błędy: od panoszącego się niemalże na każdej stronie „póki co” po kuriozalne „linie paralelne”. Doprawdy, jeśli książka w miękkiej oprawie kosztuje 32 złote (plus wysyłka), mogę chyba oczekiwać wydania profesjonalnego.

A teraz kilka słów o poszczególnych tekstach.

Cichy dźwięk dzwoneczka – Dimitr Bilenkin znany jest polskiemu czytelnikowi od dawna. Jego opowiadania publikowane były w niezapomnianych „Krokach w nieznane”. (Mam na myśli klasyczne „Kroki…”, te pod redakcją Lecha Jęczmyka). I tym razem nie zawodzi. Jest niezły pomysł, jest dobre wykonanie, jest i przesłanie.

Dywersja krabów – opowiadanie Anatolija Dnieprowa to najstarsze spośród przedstawionych opowiada (napisane bodajże w 1958). Tekst nieco się zestarzał - jest dość przewidywalny, ale nie na tyle, by nie można go było nadal czytać z niejaką przyjemnością, szczególnie gdy ktoś lubi "opowieści z myszką".

Dzień gniewu – utwór Sewera Gansowskiego (ciekawostka – Gansowski był w jednej czwartej Polakiem), to właściwie nie opowiadanie, a raczej mikropowieść, w której autor analizuje relacje między człowiekiem, a zmienionym przez niego światem. Mimo upływu lat tekst nadal pozostaje bardzo aktualny. Tylko czemuż, ach czemuż, droga redakcjo, autor ma ma czasem na imię Sewier, a czasami Sewer (podział tak mniej więcej pół na pół). Toż to objaw totalnego braku nawet nie redakcji, a najzwyklejszej korekty!

Dwie lecące strzały – gdyby tekst powstał w latach 50., no na początku 60., pewnie jakoś by się wybronił. Wiktor Kołupajew napisał go jednak w połowie lat 70., mogę więc tylko napisać „Ale to już było”. Było wiele razy.

Sonata węża – Olga Łarionowa, to obok wspomnianego już wcześniej Bilenkina, najbardziej „klasyczna klasyka” w zbiorze. Tekst dobrze znany, nieźle wytrzymał próbę czasu, choć zakończenie nieco razi nadmiernym patosem. Współczesny pisarz nie wyłożyłby sprawy aż tak „łopatologicznie”. Ale jest to tylko drobny mankament, nie psujący ogólnego dobrego wrażenia.

Arytmetyka miłości – nie wiem dlaczego, ale twórczość Siergieja Sniegowa do mnie nie przemawia (poza jednym wyjątkiem). Wiem, że Sniegow „wielkim pisarzem był”, ale to nie moja bajka. Jak dla mnie, opowiadanie można by ze zbioru usunąć bez większej straty dla całości. Zastrzegam, że mogę się mylić – powód wyłuszczyłam w poprzednim zdaniu.

Na skrzyżowaniu czasu – pomysł niezły, wykonanie też, ale całość jak na mój gust mocno przegadana. Gdyby Jewgienij Wojskunowski i Isaj Łukidjanow skrócili tekst o połowę, albo chociażby o jedną trzecią, byłoby znacznie lepiej i ciekawiej.

Ponad góry, ponad chmury, ponad niebo… - Wstyd się przyznać, ale do tej pory nie znałam twórczości Pawła Amnuela. Opowiadanie ciekawe, wciągające, nastrojowe. Gdybyż tylko autor nie walnął nas na ostatniej stronie morałem niczym młotkiem po głowie, byłoby blisko ideału.

Dzień, wieczór, ranek – Tydzień po zakończeniu lektury, nawet pod groźbą śmierci nie byłam sobie w stanie przypomnieć o czym było opowiadanie Michajłowa (Ciekawe, dlaczego imię autora owiane zostało mrokiem tajemnicy). To chyba wystarczy za całą recenzję. I dlaczego to było takie dłuuuuugie?

Głos – dobre. Długie, ale dobre. Ciekawy pomysł, dobrze napisane, wciągające. Nie bez powodu to drugi tekst Gansowskiego w tym tomie.

Moja ocena: 6/10

Recenzja zgłoszona do wyzwania: Klucznik